Nico Faaij en de kankerbestrijding

Nico Faaij gaat dood. Dat weet hij en dat twittert hij. Dat Nico nog leeft is een wondertje. Dankzij slimme doctoren en experimentele medicijnen is zijn leven gerekt. Maar ook dat zal binnenkort ophouden, vreest hij.

Nico Faaij is boos. Dat laat hij in zijn twitterberichten duidelijk merken (https://twitter.com/#!/nicofaaij). Veel organisaties zeggen aan kankerbestrijding te doen. Maar ze doen helemaal niet aan kankerbestrijding, zegt Nico. Of te weinig. Ze geven het geld aan andere zaken zoals leven mét kanker. Of financieren met het geld dat bedoeld is voor kankerbestrijding kantoren en personeel. Dat maakt Nico boos. Zo boos dat hij soms onredelijk wordt in zijn twitterberichten. Dat is misschien niet aardig en juist. Maar zijn twitterberichten hebben mij wel aan het denken gezet.

De afgelopen week hadden wij voorjaarsvakantie. Lekker in een huisje in West-Brabant. Die dagen heb ik ook gebruikt om de jaarverslagen over de laatste drie jaar van drie grote kankerbestrijdingsorganisaties eens door te werken. KWF, Kika en Alpe d’HuZes. Zou Nico gelijk hebben, vroeg ik mij af?

Ja, Nico heeft op een aantal punten zeker gelijk. Gelukkig niet altijd, maar (te) vaak wel.

Lees bijvoorbeeld de jaarverslagen van KWF. Volgens KWF gaat van het aan hen gedoneerde geld 80% naar wetenschappelijk onderzoek en 20% naar preventie & patiëntenondersteuning (jaarverslag 2009). Dat is vreemd. Want iedereen weet dat KWF ook een kantoor heeft. En mensen in dienst, die moet je toch ook betalen? In het jaarverslag 2010 schrijft KWF vervolgens dat 14,6% van de inkomsten wordt besteed aan beheer-, administratie- en wervingskosten. Daar zitten die kosten blijkbaar dus. Er gaat zeker geen 100% naar de doelen. Maar ook dat is dan niet het hele verhaal. Want als je het jaarverslag nauwkeuriger leest zijn in die 14,6% nog niet (!) de kosten voor het personeel dat KWF in dienst heeft opgenomen. Op het kantoor van KWF werkten in 2010 gemiddeld 142 medewerkers (117 fte). De kosten hiervan waren 9,5 miljoen. Die kosten moeten dus bovenop die 14,6%. Als je dan alles optelt gaat van elke euro die de Gulle Gever geeft 25 cent naar een ander doel dan kankerbestrijding. Tel je bij deze 25% op het geld dat KWF besteed aan preventie & patientenondersteuning (20%, zie begin alinea) - goede doelen, maar geen feitelijke kankerBESTRIJDING – dan gaat er van elke euro krap 50 cent naar échte kankerbestrijding, onderzoek om te vóórkomen dat mensen in de toekomst nog kanker krijgen.

KiKa had in 2008 104.000 donateurs. De organisatie kreeg via deze donateurs 10,1 mln binnen. Hun kosten voor bureau, huisvesting, werving en directeur waren toen 0,6 mln. Wat betekende dat in 2008 9,5 mln kon worden besteed aan het doel bestrijding kinderkanker. Twee jaar later had KiKa 155.000 donateurs (een stijging met 50%). Van deze donateurs kregen zij toen 11,2 mln. Hun kosten voor bureau, huisvesting, werving en directeur waren 1,9 mln (drie keer zoveel als twee jaar eerder). Wat betekende dat dus 9,3 mln kon worden besteed aan het doel bestrijding kinderkanker. 0,2 mln minder dan twee jaar eerder. Dat is vreemd. Meer donateurs, meer geld en dan gaat er minder geld naar het doel waar je als organisatie voor bent opgericht. Uit het jaarverslag blijkt dit dan vooral veroorzaakt te worden doordat KiKa fors meer geld investeert in werving van nieuwe donateurs. Ze zetten dus mensen in om langs de deuren te gaan of u op straat aan te spreken of u donateur wilt worden van KiKa. En die mensen wordt gewoon salaris betaald, dus dat veroorzaakt hogere kosten = minder geld voor het goede doel. Deze aanpak willen ze de komende jaren fors uitbreiden. Is dat nou slim?

Veel deelnemers die meefietsen met Alpe d’HuZes doen mee omdat ze denken dat Alpe d’HuZes aan kankerbestrijding doet. Maar dat doet Alpe d’HuZes niet. De missie van Alpe d’HuZes is ‘Anderen Faciliteren en Inspireren om Goed, Gelukkig en Gezond te LEVEN MET kanker’. Op de site van Alpe d’HuZes is dit onder geldbesteding ook te lezen: “met de sterk vergrote overlevingskans van nu gaat het voor veel patiënten juist om de kwaliteit van hun leven NA DE BEHANDELING. Wij willen daarom ons geld besteden aan een breed spectrum van onderwerpen die te maken hebben met de kwaliteit van leven.” (http://www.opgevenisgeenoptie.nl/over/geldbesteding.php ) . Met het geld dat Alpe d’HuZes binnen krijgt doen ze veel goed werk. Een voorbeeld is het project sneldiagnose waarin Alpe d’HuZes stimuleert dat ziekenhuizen zich eindelijk zo gaan organiseren dat je na de eerste diagnose niet weken bezig bent om alle noodzakelijke onderzoeken te doorlopen. En dat er dus snelle gestart kan worden met de behandeling. Maar geld geven voor LEVEN met kanker is heel iets anders dan geld geven voor het BESTRIJDEN van kanker. Daar zou Alpe d’HuZes duidelijker over moeten zijn.

De kern van wat Nico Faaij duidelijk wil maken is dat er onder het begrip ‘wij doen aan kankerbestrijding’ veel geld aan andere zaken wordt besteed dan aan daadwerkelijke kankerbestrijding. Nico wil niet dat mensen leven met kanker. Want op dat moment heb je al kanker. Met alle risico’s van dien. Nico wil dat de ziekte wordt bestreden, de ziekte wordt gestopt. En dat met de binnengehaalde middelen zuinig wordt omgegaan. En ik denk dat hij daar gelijk in heeft.

Ondertussen gebeurt er natuurlijk ook veel goeds. Vrijdag jl. was er het nieuws dat borstamputaties bij vrouwen veel minder vaak nodig zijn dan dat ze nu worden toegepast. Hiervoor heeft Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis jarenlang onderzoek moeten doen. O.a. KWF ondersteunt het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis daartoe jaarlijks met subsidie. Onderzoek werkt. En daar is veel geld voor nodig.

Het lezen van de jaarverslagen heeft mij geleerd dat we te makkelijk geld geven als het woord ‘kanker’ valt. “Laat ik maar gauw wat in die collectebus stoppen. En dan snel vergeten, verder gaan met leven.” Kanker is zo’n vervelend onderwerp, daar wil je niet te lang bij stilstaan. Naar de besteding door de goede doelenstichtingen die dit geld krijgen zou wel beter gekeken mogen worden. Door een onafhankelijke stichting of organisatie, die helemaal los staat van de kankerbestrijdingsorganisaties. Wie pak dat op?